Zintuiglijke overprikkeling in de ervaring van autisme
Hoe ervaren mensen met autisme de wereld om zich heen? Met deze Virtual Reality video van The Guardian krijgen we een indruk van hoe een persoon met autisme een stressvolle situatie ervaart en hoe de zintuigen hier een rol in spelen.
In de video leven we mee met Layla, op haar verjaardagsfeestje. Layla heeft een vorm van ASS en wordt uiteindelijk door alle prikkels op het feestje overladen. We krijgen inzicht in haar gedachten en beleven hoe de omgeving haar beïnvloedt. We zien en horen hoe Layla op de zintuiglijke indrukken, zoals licht en geluid, om zich heen reageert. Zo krijgen we een impressie van een 1e persoonsperspectief van de ervaring van autisme en van de reacties van personen in de omgeving. Ook krijgen we een beeld van hoe de omgeving zich kan aanpassen, om zulke situaties makkelijker te maken.
Overprikkeling en ervaring
De video is gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek naar de symptomen die mensen met ASS ervaren. Voorbeelden hiervan zijn: moeite met het herkennen van gezichten, moeite in interactie met mensen in complexe situaties, en hypersensitiviteit voor licht, geluid en sterke geuren. Wanneer de omstandigheden minder dan optimaal zijn, kunnen mensen met autisme zintuiglijk overprikkeld raken. Dat raakt de ervaring van de persoon zo sterk, dat het op alle vlakken moeilijk wordt om adequaat te functioneren.
In de video komt duidelijk naar voren hoe vrouwen met ASS de zintuiglijke overprikkeling ervaren en hoe dit voor lastige situaties zorgt. Als Layla eenmaal overprikkeld is, moet ze zich wel terugtrekken om tot rust te komen. ASS bij vrouwen wordt de laatste jaren meer onderzocht en blijkt op bepaalde punten te verschillen van ASS bij mannen. Vrouwen met ASS blijken beter te kunnen compenseren met de moeite in de interactie, maar hebben wel vaker last van de zintuiglijke overprikkeling, die veelal onopgemerkt blijft. Door deze subtiele verschillen kunnen de problemen van vrouwen onderbelicht blijven. In een latere blogpost zal ik hier dieper op ingaan.
Omgang met overprikkeling
Opvallend in de video is dat de zintuiglijke overprikkeling de omgeving niet altijd direct opvalt, tot er een duidelijke grens is bereikt. Het speelt vooral een rol in de ervaring van de persoon en kan onopgemerkt blijven zolang de persoon het niet duidelijk maakt. En dat laatste is onder de omstandigheden van overprikkeling vaak bijzonder lastig. De omgeving kan hier op inspelen door de signalen te herkennen, zoals het vermijden van oogcontact, afwijzen van interactie, het negeren van vragen, of ontwijkende reacties. Vervolgens is het belangrijk om de omstandigheden waarin de persoon zich bevindt te wijzigen en rust te creëren.
Mensen zonder autisme raken ook soms overprikkeld. Een belangrijk verschil lijkt te liggen in de intensiteit van de overprikkeling en de mate waarin het de persoon belemmert om te functioneren. Door inzicht in de ervaring van mensen met autisme, begrijpen we ook beter hoe we kunnen ondersteunen in zulke situaties.
Bronnen
- Virtual Reality video op The Guardian.
- Artikel van Annelies Spek, waarin zij de verschillen tussen ASS bij mannen en vrouwen verkent.
Filosoof, kunstenaar en schrijver. Geïnteresseerd in kunst, wetenschap en gezondheidszorg en altijd op onderzoek uit. Voor het blog van AKM KunstMaat schrijf ik over interessante onderwerpen voor studenten in het kunstonderwijs. Ik heb een een grijs met witte kat en hou van avondwandelingen.